Իմ սիրելի՛ Մարվան
Մանկության երկար ամառներին, երբ քո տարիքի տղա էի, ես ու քո հորեղբայրները մեր ներքնակները փռում էինք պապիդ ագարակատան տանիքին՝ Հոմսի մոտ:
Առավոտյան արթնանում էինք զեփյուռից ծփացող ձիթենիների սոսափյունից, տատիկիդ այծի մկկոցից, նրա կաթսաների ծնգոցից, իսկ օդը զով էր, արևը՝ խուրմայի գունատ եզր արևելքում:
Մենք քեզ տարանք այնտեղ, երբ դեռ չոչում էիր: Այդ ճամփորդությունից հիշողությանս մեջ դրոշմվել է քո մայրը, որը ցույց էր տալիս քեզ արածող կովերի նախիրը վայրի ծաղիկներով պատված դաշտում:
Երանի այդքան փոքր չլինեիր: Չէիր մոռանա ագարակատունը, դրա քարե պատերի մուրը, առուն, որտեղ ես ու հորեղբայրներդ պատանեկության տարիներին հազարավոր ամբարտակներ էինք կառուցել։
Երանի հիշեիր Հոմսը, ինչպես ես, Մարվա՛ն:
Բանուկ Հին քաղաքում մեզ՝ մահմեդականներիս համար մզկիթ կար, մեր քրիստոնյա հարևանների համար՝ եկեղեցի, ու մեծ սուք (շուկա), որտեղ բոլորս սակարկում էինք ոսկյա կախազարդերի, թարմ մթերքի ու հարսանյաց զգեստների համար:
Երանի հիշեիր լեփ–լեցուն փողոցները, որոնցից տապակած քիբբեի (իշլի քյուֆթա) հոտ էր գալիս, և Ժամացույցի աշտարակի հրապարակում երեկոյան զբոսանքները մորդ հետ:
Բայց այդ կյանքը, այդ ժամանակը հիմա կեղծ է թվում նույնիսկ ինձ, ասես վաղուց մոռացված բամբասանք:
Սկզբից բողոքի ցույցեր էին:
Հետո՝ պաշարում:
Երկինքը ռումբեր էր թքում:
Սովամահություն:
Թաղումներ:
Սա է քեզ ծանոթ:
Դու գիտես, որ ռումբի խառնարանը կարելի է վերածել լողավազանի:
Դու սովորել ես, որ մուգ արյունը ավելի լավ է, քան ալ կարմիրը:
Դու սովորել ես, որ մայրերին, քույրերին ու համադասարանցիներին կարելի է գտնել արևի լույսի տակ մաշկի փոքր եռանկյունաձև հատվածներով, որոնք փայլում են մթության մեջ բետոնի, աղյուսների ու մերկ հեծանների նեղ ճաքերի միջից:
Մայրիկդ այս գիշեր այստեղ է, Մարվա՛ն, մեզ հետ է այս ցուրտ, լուսնյակ լողափում, լացող երեխաների ու կանանց հետ, որոնք տագնապում են մեզ անհասկանալի լեզուներով: Աֆղաններ ու սոմալիացիներ, իրաքցիներ, էրիթրեացիներ ու սիրիացիներ:
Բոլորս անհամբեր սպասում ենք արևածագին, բոլորս սարսափում ենք արևածագից:
Բոլորս տուն ենք փնտրում:
Ես լսել եմ, որ ասում են՝ մենք անկոչ ենք: Մենք անցանկալի ենք: Ասում են, որ մեր դժբախտությամբ այլ տեղ գնանք։ Բայց մակընթացության աղմուկի միջից ես լսում եմ մորդ ձայնը, որ շշնջում է ականջիս. «Ա՜խ, բայց եթե տեսնեին, սիրելի՛ս, նույնիսկ քո տեսածի կեսը: Եթե միայն տեսնեին: Անշուշտ ավելի բարի խոսքեր կասեին»:
Ես նայում եմ քո կիսադեմին երեք քառորդ լուսնի փայլով, տղա՛ս, քո թարթիչներն ասես գեղագրություն լինեն՝ անեղծ քնի մեջ փակ:
Ես քեզ ասացի՝ «Բռնի՛ր ձեռքս: Ոչ մի վատ բան չի պատահի»։
Սրանք ընդամենը խոսքեր են։ Հոր հնարքներ:
Քո հավատը հորդ հանդեպ սպանում է նրան:
Որովհետև այս գիշեր մտածում եմ միայն, թե որքա՜ն խորն է ծովը, որքա՜ն մեծ, որքա՜ն անտարբեր: Որքա՜ն անզոր եմ ես՝ քեզ դրանից պաշտպանելու:
Ինձ մնում է միայն աղոթել:
Աղոթել Աստծուն, որ նավը ճիշտ ուղով տանի, երբ ափերն անհետանան տեսադաշտից, և մենք դառնանք մի մժեղ փոթորկոտ ջրերում՝ ճոճվող, օրորվող ու հեշտությամբ կուլ գնացող:
Որովհետև դո՛ւ, դո՛ւ թանկարժեք բեռն ես, Մարվա՛ն, ամենաթանկը, որ երբևէ եղել է:
Ես աղոթում եմ, որ ծովը դա հասկանա:
Ինշալլահ:
Ինչպե՜ս եմ աղոթում, որ ծովը դա հասկանա:
***
«Աղոթք ծովին» գիրքը գրելուն ոգեշնչել է երեք տարեկան սիրիացի փախստական Ալան Քուրդիի պատմությունը, որը խեղդվեց Միջերկրական ծովում 2015 թվականի սեպտեմբերին՝ Եվրոպայում անվտանգ վայր գտնելու ճանապարհին:
Ալանի մահից հետո մեկ տարվա ընթացքում ևս 4176 մարդ զոհվեց կամ անհայտ կորավ՝ փորձելով նմանատիպ ճանապարհորդություն կատարել:
Այս գիրքը նվիրված է հազարավոր փախստականներին, որոնք պատերազմից ու հալածանքներից փախչելիս զոհվել են ծովում:
***
Տեքստն ամբողջությամբ ներկայացնում է աֆղան-ամերիկացի հեղինակ Խալեդ Հոսեյնիի վերջին՝ 2018 թվականին հրապարակված նկարազարդ նովելը: Նկարազարդումների հեղինակն է Դեն Վիլյամսը: Տեքստի հեղինակային իրավունքները հանրային են: